Nie tak dawno temu, gdy na platformie Netflix wylądował serial "Przyjaciele", w sieci zaroiło się od komentarzy. Jak to, to ma być ten najsłynniejszy sitcom w historii? Czy ludzi w latach 90. naprawdę bawiły żarty z tego, że żona jednego z bohaterów okazała się lesbijką? Czy tak zabawne jest to, że jedna z bohaterek kiedyś była gruba? I tak dalej.

Ta dyskusja pokazała po raz kolejny, jak zmieniają się standardy. I że nawet coś, co kiedyś bezrefleksyjnie przyjmowaliśmy za dobrą monetę, teraz może razić.
Podobnie jest z literaturą. Choćby z powieścią "Lolita" Nabokova.

"Nikt nie zaprzecza, że to powieść o mężczyźnie w średnim wieku, który jedzie przez Amerykę ze swoją pasierbicą i wielokrotnie uprawia z nią seks. A mimo to ludzie jeżą się, gdy słyszą, że to historia wielokrotnie gwałconej dwunastolatki" - mówi Emilii Dłużewskiej Rebecca Solnit.

Słynna amerykańska badaczka i publicystka w najnowszej książce "Matka wszystkich pytań" (przeł. Barbara Kopeć-Umiastowska) pochyla się m.in. nad tym, jak kultura wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości. Czego uczą nas choćby greckie i rzymskie mity?

"Ogromna część mitologii to opowieści o przemocy seksualnej, jakiej ze strony bogów doświadczały boginie, nimfy, ziemianki i młodzi chłopcy, jak choćby Ganimedes. (...) czytając te fikcyjne opowieści jako młoda kobieta, uczysz się, że o przemocy seksualnej się nie rozmawia. W dodatku uczysz się widzieć ją z męskiej perspektywy, bo większość książek w kanonie jest autorstwa pisarzy".

Ale coś się zmienia. Solnit zauważa, że powoli kończy się era "wąsatych wujków". Nowe pokolenie, wychowane w przekonaniu, że ważna jest równość, może jeszcze zmienić świat. Oby!

Ostatnio mamy w Polsce szczęście do przekładów dzieł najważniejszych amerykańskich myślicielek. Zaledwie przed tygodniem ukazał się u nas zbiór "Dryfując do Betlejem", klasyczna już pozycja non-fiction autorstwa Joan Didion. Pisarka opisuje w tym zbiorze rozpadający się świat lat 60. Pisze o naćpanych kilkuletnich dzieciach, które spotkała w dzielnicy hippisów, opisuje proces kobiety, której mąż zginął w płonącym samochodzie - ale nie ma w jej tekstach szukania sensacji. Pod jej piórem opowieści o tych czasach zmieniają się one niemal w przypowieści.

A o życiu Didion - równie fascynującym jak jej proza - pisze w najnowszych "Książkach" Weronika Murek.

Jeśli zaś nie chcecie ani się wkurzyć (Solnit), ani zadumać (Didion), a wciągnąć w fikcyjną opowieść, to muszę polecić "Rozmowy z przyjaciółmi" Sally Rooney (przeł. Łukasz Witczak). I to nawet, jeśli nie spodobali się Wam "Normalni ludzie" (przeł. Jerzy Kozłowski) tej autorki, powieściowy i serialowy hit ubiegłego roku. Rooney pisze tak, że czujemy się, jakbyśmy podsłuchiwali intymne rozmowy i podczytywali cudze wiadomości. A nie ma nic przyjemniejszego, niż chwilowa ucieczka w życie innych ludzi - choćby fikcyjnych, i choćby niezupełnie "normalnych".

A na koniec - jubileusz. Felieton Krótka Przerwa kończy właśnie trzy lata. Na łamach "Książek" wraz z Justyną Suchecką napisałyśmy już m.in: list do "Bravo" w podzięce za jedyną edukację seksualną naszej młodości, przepisałyśmy znane lektury na pandemiczną modłę, zastanawiałyśmy się, co pisarzy kręci w Tinderze oraz co ich odrzuca od mediów społecznościowych. W najnowszym felietonie piszemy o tym, dlaczego lubimy obserwować, jak płotka podgryza grubą rybę.
Dziękujemy za te trzy lata i obiecujemy nadal podgryzać!

P.S. "Do towarzysza Stalina. Z radością ogłaszam Wam, że najwyższy szczyt ZSRR, noszący Wasze imię, imię najukochańszego Wodza międzynarodowego proletariatu, został zdobyty przez nasz zespół. Na wierzchołku założono dwie stacje meteorologiczne" - to fragment książki Cédrica Grasa „Alpiniści Stalina”, która w tłumaczeniu Pawła Łapińskiego ukaże się 24 lutego w Wydawnictwie Mova.

Podziel się  tym newsletterem ze swoimi znajomymi.

Podoba Ci się ten newsletter? Możesz zapisać się na wiele innych. Do wyboru m.in. Optymistyczny Michała Nogasia, zwierzęcy, fotograficzny czy zdrowotny. Wybierz i trzymaj rękę na pulsie!
Zapisz się >>